Gazeta Podatkowa nr 8 (1049) z dnia 27.01.2014

Świadczenie urlopowe także na zimowy wypoczynek

Świadczenie urlopowe, choć uregulowane w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, nie jest wypłacane z jego środków. Uprawnieni do jego wypłaty są bowiem tylko tzw. mali pracodawcy, nietworzący obowiązkowo Funduszu. Przy zachowaniu ustawowych warunków świadczenie urlopowe przysługuje bez względu na okres, w którym przypadał wypoczynek pracownika. Zatem zarówno wypoczynek zimowy, jak i letni stanowi podstawę do jego wypłaty.

Kto wypłaca świadczenie urlopowe?

Pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą tworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub mogą wypłacać świadczenie urlopowe. Tak wynika z art. 3 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.). Regulacja ta nie dotyczy pracodawców prowadzących działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych. Mali pracodawcy mogą więc wybrać pomiędzy tworzeniem Funduszu albo wypłatą świadczenia urlopowego. Mogą też całkowicie zrezygnować z obu tych form pomocy socjalnej dla pracowników. Rezygnacji należy jednak dokonać w sposób przewidziany w powołanej ustawie.

Świadczenie urlopowe pracodawca wypłaca raz w roku każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych (art. 3 ust. 5 ustawy o ZFŚS). Użyte przez ustawodawcę określenie "14 kolejnych dni kalendarzowych" oznacza, że do tych 14 dni wlicza się, oprócz urlopu przypadającego w dniach roboczych, także dni wolne od pracy oraz niedziele i święta. Najczęściej więc w ciągu wymaganych 14 dni wypoczynku pracownik wykorzystuje mniej niż 14 dni urlopu, jednak łącznie z dniami wolnymi wolne trwa ustawowe 14 dni.

Świadczenie urlopowe ma charakter roszczeniowy, co upoważnia pracownika do dochodzenia jego wypłaty przed sądem pracy. Przedawnia się ono z upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne (art. 291 § 1 Kodeksu pracy - Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

Wysokość świadczenia urlopowego

Ustawa o ZFŚS określa maksymalną wysokość świadczenia urlopowego. Nie może ono przekroczyć wysokości odpisu podstawowego odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika. Przy czym w przypadku pracowników zatrudnionych w normalnych warunkach oraz pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych, jego wysokość ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy (art. 3 ust. 4 ustawy o ZFŚS). Proporcjonalne zmniejszenie świadczenia nie dotyczy pracowników młodocianych, gdyż dla tej grupy zatrudnionych zostało ono ustalone procentowo w zależności od roku nauki.

Jako że ustawa o ZFŚS określa maksymalną dopuszczalną wielkość świadczenia urlopowego, to pracodawca może tę wysokość obniżyć. Wymagane jest wtedy określenie odpowiednich stawek w przepisach wewnątrzzakładowych, np. w regulaminie wynagradzania. Niedopuszczalne jest jednak podwyższenie świadczenia urlopowego powyżej ustawowych granic. Ponadto niemożliwe jest wypłacanie tego świadczenia przez pracodawcę zatrudniającego na dzień 1 stycznia danego roku 20 i więcej pracowników w przeliczeniu na pełny etat.

Należy dodać, że jeżeli pracownik jest zatrudniony w zakładzie na podstawie dwóch umów o pracę, przysługuje mu świadczenie urlopowe z każdej z nich, proporcjonalnie do wymiaru etatu.

Świadczenie urlopowe ma charakter jednorazowy, co oznacza, że może być wypłacone tylko jeden raz w roku. Nieskorzystanie przez pracownika w danym roku kalendarzowym z urlopu w wymiarze 14 dni pozbawia pracownika prawa do świadczenia urlopowego w tym roku. Uprawnienie to nie przechodzi też na rok następny.

Wypłata świadczenia urlopowego następuje nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego przypadającego na kolejne 14 dni kalendarzowe. Ustawodawca nie zastrzegł, że jest ono wypłacane tylko w przypadku wypoczynku w okresie letnim. Zatem także urlop wykorzystywany przez pracownika zimą, wiosną i jesienią danego roku kalendarzowego uprawnia go do tego świadczenia, pod warunkiem, że łączny okres wypoczynku obejmuje 14 kolejnych dni kalendarzowych. Dlatego pracownikom preferującym zimowy wypoczynek, trwający wymieniony okres, również przysługuje świadczenie urlopowe.