Przedawnienie pożyczki z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

W 2010 r. zawarliśmy z pracownikiem umowę pożyczki na cele mieszkaniowe ze środków ZFŚS. Spłata pożyczki została ustalona w miesięcznych ratach na okres 5 lat, przy czym w umowie nie przewidziano natychmiastowej spłaty pożyczki w razie rozwiązania umowy. W 2012 r. pracownik został zwolniony i do chwili obecnej nie spłacił pożyczki. Wezwaliśmy go ostatnio do uregulowania zadłużenia. Były pracownik odpisał nam jednak, że pożyczka uległa już przedawnieniu. W jakim terminie roszczenie o spłatę pożyczki z ZFŚS faktycznie ulega przedawnieniu, czy stosowany jest tu trzyletni termin przedawnienia roszczeń pracowniczych?

Generalnie trzyletni termin przedawnienia stosowany jest w odniesieniu do roszczeń ze stosunku pracy. Zdecydowana większość tych roszczeń podlega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia ich wymagalności (art. 291 § 1 K.p.). Tylko roszczenie pracodawcy o:

• naprawienie szkody w mieniu powierzonym (w co wchodzi roszczenie o zwrot zaliczki),
   
• odszkodowanie z tytułu rozwiązania przez pracownika stosunku pracy w trybie natychmiastowym z winy pracodawcy, bez uzasadnionych przyczyn do zastosowania takiego trybu rozwiązania umowy,
   
• odszkodowanie za złamanie zakazu konkurencji w czasie zatrudnienia,

- przedawniają się w okresie krótszym, bo już z upływem roku od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o wyrządzeniu przez pracownika szkody (a w każdym przypadku - z upływem 3 lat od jej wyrządzenia).

Podane powyżej terminy przedawnienia odnoszą się do roszczeń ze stosunku pracy. Może powstać pytanie, czy te same terminy przedawnienia roszczeń (m.in. trzyletni) należy stosować do roszczenia o zwrot pożyczki udzielonej ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Z pewnością świadczenie to nie ma charakteru wynagrodzeniowego i zasadniczo nie jest powiązane z faktem wykonywania pracy.

W kwestii terminu przedawnienia pożyczki z ZFŚS stanowisko zajęło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które w opinii udostępnionej naszemu Wydawnictwu w dniu 8 sierpnia br. uznało, iż:

"(…) Zgodnie z przepisem art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2012 r., poz. 592 z późn. zm. - dalej ustawa o zfśs), działalność socjalna obejmuje m.in. udzielanie zwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych w umowie. Dodać należy, iż zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu, w tym udzielania pożyczek na cele mieszkaniowe, określa pracodawca w regulaminie, uzgodnionym ze związkami zawodowymi, a gdy one nie działają - z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (art. 8 ust. 2 ustawy o zfśs).

Mając na uwadze, iż przepisy ustawy o zfśs nie zawierają szczegółowych regulacji odnośnie do zasad udzielania zwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe, wskazując na konieczność uregulowania warunków jej udzielenia w umowie, zdaniem Departamentu Prawa Pracy w MPiPS, udzielenie przez pracodawcę pożyczki na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych należałoby uznać za czynność z zakresu prawa cywilnego normowaną przepisami art. 720-724 Kodeksu cywilnego. Skutkowałoby to także stosowaniem przepisów art. 117-125 K.c., w części dotyczącej przedawnienia takiego świadczenia. (…)"

Resort pracy stanął więc na stanowisku, że świadczenie o charakterze cywilnoprawnym, takie jak pożyczka z ZFŚS, mimo iż pośrednio powiązane z faktem zatrudnienia pracownika - pożyczkobiorcy, podlegają przepisom prawa cywilnego. W takim razie pożyczka taka ulega przedawnieniu z upływem 10 lat od dnia jej wymagalności. Krótszy, bo tylko trzyletni termin przedawnienia obowiązuje w przypadku pożyczki udzielonej w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową. Przy czym jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 Kodeksu cywilnego). W omawianej sprawie umowa pożyczki stanowi jedynie, że pożyczka płatna jest w miesięcznych ratach. W takiej sytuacji każda z rat pożyczki przedawnia się w odrębnym, 10-letnim terminie, liczonym od dnia, w którym dana rata pożyczki stała się wymagalna (tj. w którym miała być zapłacona).