Impreza okolicznościowa sfinansowana z ZFŚS a składki ZUS i zaliczka na podatek dochodowy

Czy ze środków ZFŚS można finansować imprezy okolicznościowe i integracyjne dla pracowników i innych osób uprawnionych do świadczeń z Funduszu? Czy dostęp do tego typu imprez może być powszechny, a beneficjenci Funduszu mogą korzystać z przygotowanych atrakcji na równych zasadach? Czy wydatek na imprezę okolicznościową będzie oskładkowany i opodatkowany?

Działalność socjalna

Pojęcie działalności socjalnej zostało zdefiniowane w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2012 r. poz. 592 z późn. zm.), dalej ustawy. Obejmuje ona usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe. Organizowanie imprez integracyjnych mieści się w pojęciu działalności socjalnej. Jest to bowiem rodzaj działalności rekreacyjnej, można ją również kwalifikować jako działalność w postaci różnych form krajowego wypoczynku.

Przyznawanie świadczeń z Funduszu

Wątpliwości dotyczą jedynie zasad dostępu pracowników do tego typu imprez. W dotychczasowej judykaturze ściśle wiązano pojęcie działalności socjalnej z przyznawaniem pomocy ze środków Funduszu, co jednak nie znajduje wprost uzasadnienia w przepisie art. 2 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy. Przykładem jest wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 lutego 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 4283/06, M.Podat. 2007/10/42), w którym uznano, że zorganizowanie imprezy okolicznościowej czy integracyjnej dla wszystkich uprawnionych bez uwzględnienia ich sytuacji życiowej, stałoby w sprzeczności z warunkami, na jakich może być przyznawana pomoc z Funduszu i sytuacja taka byłaby sprzeczna z obowiązującymi przepisami prawa.

Pogląd ten uległ zmianie. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 października 2008 r. (sygn. akt II PK 74/08, OSNP 2010/7-8/88) uznał, że art. 8 ust. 1 ustawy, określający zasady przyznawania usług i świadczeń nie odnosi się do całości działalności socjalnej zakładu pracy. Zgodnie z jego brzmieniem znajduje on zastosowanie wyłącznie do przyznawania ulgowych usług i świadczeń, które powinny być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania ze środków Funduszu. W praktyce oznacza to, że zasada przyznawania świadczeń wedle kryteriów określonych art. 8 ust. 1 ustawy, czyli tzw. kryterium socjalnego znajdzie zastosowanie do całości środków Funduszu, jeśli zgodnie z regulaminem przeznaczono je wyłącznie na usługi i świadczenia przyznawane na zasadach ulgowych. Jeśli regulamin przewiduje wydatkowanie środków Funduszu na inne jeszcze cele mieszczące się w ramach działalności socjalnej, może on ustalać inne zasady korzystania z tych świadczeń, np. powszechnej dostępności na równych zasadach do imprez integracyjnych.

Interpretacja taka znajduje uzasadnienie nie tylko w wyraźnym brzmieniu art. 8 ust. 1 ustawy, ale również w wykładni językowo-logicznej ustępu 2 tego przepisu. Ma on bowiem szerszy zakres znaczeniowy niż ustęp 1, nie odnosząc się wyłącznie do przyznawania ulgowych świadczeń i usług. Przepis ten dotyczy korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, znajdzie więc zastosowanie do wszystkich świadczeń i usług, które można z niego sfinansować. Zasady korzystania z nich określa regulamin z uwzględnieniem ustępu 1, co oznacza, że w stosunku do innych świadczeń niż wymienione w ustępie 1, regulamin może określać odmienne zasady korzystania. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia również wykładnia funkcjonalna. Trudno bowiem przyjąć, że korzystanie z takich form działalności socjalnej jak spotkania integracyjne mogłoby być uzależnione od tzw. kryterium socjalnego, czyli od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Zaprzeczałoby to bowiem istocie tej usługi.

Składki ZUS i zaliczka na podatek dochodowy

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W podstawie wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia nie uwzględnia się m.in. rodzajów przychodów wymienionych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), dalej rozporządzeniu składkowym.

Pracownik, który uczestniczy w zorganizowanej przez pracodawcę imprezie okolicznościowej uzyskuje przychód ze stosunku pracy, w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o pdof, także wtedy gdy impreza została sfinansowana w sposób ryczałtowy (takie stanowisko prezentuje m.in. Minister Finansów w interpretacji indywidualnej z dnia 6 grudnia 2010 r., nr DD3/033/174/KDJ/10/PK-1143). Przy czym, jeżeli impreza jest finansowana ze środków Funduszu, to przychód ten korzysta z wyłączenia z oskładkowania. Jak bowiem stanowi § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego, w podstawie wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia nie uwzględnia się świadczeń finansowanych ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Przypadająca na pracownika wartość nieodpłatnego świadczenia w postaci imprezy okolicznościowej sfinansowanej z Funduszu może zostać zwolniona od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof. Zgodnie z powołanym przepisem wolna od podatku dochodowego jest wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł; rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi. Tak też wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 19 września 2012 r., nr IPPB4/415-538/12-3/MP.