Umorzenie pożyczki z ZFŚS po śmierci pracownika

Nasza firma udzieliła pożyczki z ZFŚS pracownikowi, który zmarł przed jej spłaceniem. Rodzice tego pracownika, jako jego spadkobiercy, zwrócili się do nas z wnioskiem o umorzenie pożyczki. Czy w związku z umorzeniem tej pożyczki powinniśmy wystawić PIT-8C? Jeżeli tak, to na kogo?

Zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 11 ust. 1 ustawy o PDOF, przychodami są - co do zasady - otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Rozstrzygnięcie kwestii, czy umorzenie pożyczki z ZFŚS po śmierci pracownika spowoduje powstanie przychodu w rozumieniu ustawy o PDOF, zależy od postanowień zawartych w regulaminie ZFŚS lub w umowie o udzielenie pożyczki z tego Funduszu.

I tak, jeżeli w rozpatrywanym stanie faktycznym, w regulaminie ZFŚS lub w umowie pożyczki znajdują się zapisy, zgodnie z którymi w razie śmierci pracownika będącego pożyczkobiorcą, do uregulowania niespłaconych przez niego rat pożyczki są zobowiązani spadkobiercy, to w razie umorzenia tej pożyczki, po stronie spadkobierców powstaje przychód w rozumieniu ustawy o PDOF. Skoro bowiem spadkobiercy zostają zwolnieni z obowiązku uregulowania pozostałej do spłaty części pożyczki, to po ich stronie występuje przysporzenie majątkowe - realna i wymierna korzyść majątkowa w postaci nieodpłatnych świadczeń. Przychód ten odpowiada wartości umorzonej pożyczki.

W takiej sytuacji, przychód z tytułu umorzenia pożyczki zaciągniętej przez zmarłego pracownika należy zaliczyć do przychodów jego spadkobierców "z innych źródeł", o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ustawy o PDOF.

Ustawodawca nie przewidział zwolnienia omawianego przychodu od podatku dochodowego. W konsekwencji, kwotę umorzonej pożyczki pracodawca zmarłego pracownika powinien wykazać w informacjach PIT-8C, które trzeba przekazać spadkobiercom zmarłego oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca ich zamieszkania - do końca lutego następnego roku podatkowego. Spadkobierca powinien następnie uwzględnić ten przychód w swoim zeznaniu podatkowym.

Inaczej przedstawia się natomiast sytuacja, gdy ani w regulaminie ZFŚS, ani w umowie pożyczki nie zostały zamieszczone postanowienia nakładające obowiązek spłaty pożyczki przez spadkobierców pracownika, a pożyczka jest umarzana (na mocy zapisów w regulaminie ZFŚS lub w umowie pożyczki) automatycznie wraz ze śmiercią pracownika - pożyczkobiorcy. W takim przypadku nie powstaje przychód w rozumieniu ustawy o PDOF, a tym samym pracodawca zmarłego pracownika nie jest obowiązany do wystawienia informacji PIT-8C jego spadkobiercom.

Taki pogląd prezentują również organy podatkowe w swych wyjaśnieniach (m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 28 lutego 2012 r., nr IPTPB1/415-309/11-4/ASZ oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 27 stycznia 2011 r., nr IBPBII/1/415-881/10/BJ).

Dla porządku warto dodać, że w razie, gdyby pożyczka została umorzona pracownikowi jeszcze za jego życia, to pracownik ten osiągnąłby przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PDOF. Przychód ten należałoby wtedy zsumować z pozostałymi przychodami pracownika z tego źródła, uzyskanymi w miesiącu umorzenia pożyczki i od ich łącznej kwoty pobrać zaliczkę na podatek dochodowy, obliczoną zgodnie z zasadami przewidzianymi w art. 32 tej ustawy.