A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 31 (930) z dnia 1.11.2016

Ustalanie dochodu gospodarstwa domowego dla potrzeb ZFŚS

Prowadzimy zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, w ramach którego wypłacamy m.in. dopłaty do wczasów pod gruszą. Zgodnie z regulaminem ZFŚS, członkiem rodziny jest m.in. dziecko pracownika do 18 lat, a jeżeli się uczy, to do 25 lat. Czy przy ustalaniu dochodu na członka rodziny dla potrzeb Funduszu powinniśmy uwzględnić dorosłe, nieuczące się i niepracujące dziecko pracownika?

W naszej ocenie tak. Na podstawie stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu można założyć, że dorosłe dziecko pracownika pozostaje na jego utrzymaniu, mieszkając wspólnie z rodzicami (rodzicem). Ten fakt wpływa na poziom przeciętnego dochodu ustalanego na członka gospodarstwa domowego dla potrzeb ZFŚS, stąd powinien być brany pod uwagę przy jego ustalaniu.

Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 800), dalej: ustawa o ZFŚS, określając ogólne zasady tworzenia Funduszu i wydatkowania jego środków, nie reguluje sposobu ustalania sytuacji materialnej osób uprawnionych do korzystania z Funduszu. Wprowadza jedynie ogólny obowiązek przyznawania świadczeń ze środków ZFŚS w oparciu o kryterium socjalne. Jest ono zawarte w art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, zgodnie z którym przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Pracodawca podejmując decyzję o przyznaniu świadczenia musi brać pod uwagę całokształt sytuacji materialno-bytowej uprawnionego (na którą wpływa liczba osób pozostających realnie na jego utrzymaniu). Ustawa o ZFŚS nie określa, według jakich kryteriów należy ustalać tę sytuację. W praktyce najczęściej spotykanym jest kryterium dochodowe, gdzie brany jest pod uwagę średni dochód na członka rodziny osoby uprawnionej. Przy ustalaniu tego dochodu powinno się uwzględniać liczbę osób pozostających na utrzymaniu uprawnionego (najczęściej pracownika), uzyskiwanie przez niego dochodów z innych źródeł, jak też wysokość przychodów osiąganych przez pozostałych członków rodziny.

Ustalanie dochodu gospodarstwa domowego dla potrzeb ZFŚS Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 8 maja 2002 r., sygn. akt I PKN 267/01:

"(...) nie może być obojętne to, czy i jakie dochody osiąga pracownik poza zakładem pracy, w którym ubiega się o świadczenie, oraz jaka jest sytuacja życiowa wszystkich członków jego rodziny, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Jeżeli więc przyznawanie świadczeń jest uzależnione od wymienionych wyżej kryteriów, to oczywiste staje się, że sytuacja pracownika lub innej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu wymaga każdorazowo wyjaśnienia, ustalenia i oceny. (...)"

Należy zaznaczyć, iż trzeba odróżnić ustalanie średniego dochodu na członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym dla potrzeb ZFŚS, od ustalania kręgu uprawnionych do świadczeń z Funduszu. Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy o ZFŚS, osobami uprawnionymi do korzystania z Funduszu są:

pracownicy i ich rodziny,
emeryci i renciści - byli pracownicy i ich rodziny oraz
inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z ZFŚS.

Ustawa o ZFŚS nie precyzuje, w jakim zakresie i pod jakimi warunkami członkowie rodzin są uprawnieni do korzystania ze świadczeń Funduszu. Nie określa również jak, na użytek ustawy, rozumieć pojęcie członka rodziny. Może to zrobić (a nawet powinien) regulamin ZFŚS, nie ograniczając przy tym ustawowego zakresu osób uprawnionych. Zgodnie z definicją ustawową, uprawnionym jest m.in. dziecko pracownika, za które potocznie uznaje się osobę niepełnoletnią i pozostającą na utrzymaniu pracownika. Pojęcie dziecka pracownika może być jednak rozumiane bardziej szeroko, na mocy odpowiednich zapisów w regulaminie ZFŚS. Taka sytuacja ma miejsce w opisywanym przypadku, gdzie jako dziecko traktuje się również osobę pełnoletnią i uczącą się, do ukończenia 25 roku życia. Taki zapis regulaminowy jest w pełni dopuszczalny i to on jest rozstrzygający przy ustalaniu, czy dziecku pracownika przysługują świadczenia z ZFŚS. W omawianej sprawie dziecko nie spełnia kryteriów regulaminowych otrzymania świadczeń socjalnych z Funduszu, ponieważ jest dorosłe (tj. ukończyło 18 lat) i się nie uczy. Nie zmienia to jednak faktu, iż z uwagi na pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym, należy je uwzględniać przy ustalaniu średniego dochodu na członka tego gospodarstwa.