A A A

Działalność socjalna w firmie - Dodatek nr 6 do Ubezpieczeń i Prawa Pracy nr 6 (264) z dnia 10.03.2010

Zwolnienie z oskładkowania świadczeń sfinansowanych z Funduszu

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Taka reguła prawna wynika:

z art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.), dalej ustawy o sus,
z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.), z pewnymi wyjątkami niemającymi zastosowania dla omawianej kwestii.

Przychód ze stosunku pracy zdefiniowany został w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.), dalej ustawy o pdof. Z przepisu tego wynika, że za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. W szczególności do tego źródła przychodów zalicza się: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a także świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Ważne: Przychodem ze stosunku pracy są te wszystkie świadczenia, które pracownik otrzymuje ze środków pracodawcy w związku z pozostawaniem w stosunku pracy - także świadczenia sfinansowane ze środków Funduszu.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracowników zastosowanie mają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), dalej rozporządzenia składkowego. Na jego podstawie wyłączono ze składek na przedmiotowe ubezpieczenia:

świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (co istotne, wyłączenie to stosuje się bez ograniczenia kwotowego) - § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego,
świadczenie urlopowe wypłacane na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy - do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego określonej w tej ustawie - § 2 ust. 1 pkt 21 rozporządzenia składkowego i art. 3 ust. 6 ustawy.

Dla zwolnienia z oskładkowania przyznane pracownikom świadczenia sfinansowane z Funduszu muszą spełniać warunki, o których mowa w ustawie. Zakres działalności socjalnej obejmuje:

usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku (np. wczasów, w tym wczasów pod gruszą, kolonii, obozów),
działalność kulturalno-oświatową (np. zakup biletów do kina, teatru, opery),
działalność sportowo-rekreacyjną (np. zakup biletów na basen, do siłowni, na korty tenisowe),
opiekę nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,
udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej,

a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Przyznając pracownikowi świadczenia z Funduszu pracodawca musi mieć na uwadze generalną zasadę, wynikającą z art. 8 ustawy, zgodnie z którą przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

W przypadku przyznawania z Funduszu jednego ogólnego uprawnienia w identycznej wysokości wszystkim pracownikom (niezależnie od ich sytuacji życiowej, rodzinnej, materialnej) należy liczyć się z możliwością potraktowania tego świadczenia przez kontrolę ZUS nie jako pomocy z Funduszu, lecz jako dodatku do wynagrodzenia, od którego pracodawca obowiązany jest pobrać składki. Takie też stanowisko zaprezentowało Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 27 kwietnia 1999 r. (znak pisma: nr PB 3-942/722-136/Wk/99). Podnosi w nim, że: „(…) Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej zakres i rodzaje wydatków, jakie mogą być finansowane z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, określają przepisy art. 1 ust. 1 oraz art. 2 pkt 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (…). Zakres przedmiotowy zakładowej działalności socjalnej, finansowanej ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych obejmuje m.in. udzielanie osobom uprawnionym pomocy materialnej w formie rzeczowej. Zgodnie z art. 8 ust. 2 ww. ustawy zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu ustala, z uwzględnieniem ust. 1, pracodawca w regulaminie uzgodnionym z zakładowymi organizacjami związkowymi. Pracodawca, którego pracownicy nie są zrzeszeni w związku zawodowym, regulamin uzgadnia odpowiednio z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Przyznanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że zakup bonów towarowych przez zakład pracy celem przekazania ich wszystkim pracownikom (bez oceny stopnia ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej) - nie może występować ze środków Funduszu.

Zakup omawianych bonów może natomiast być sfinansowany z innych środków, znajdujących się w dyspozycji pracodawców. (…)”

Podobnie w tej sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 16 września 2009 r., sygn. akt I UK 121/09).